136 lat temu ukazał się pierwszy odcinek powieści Lalka Bolesława Prusa

29 września 1887 r. rozpoczęło się opublikowanie powieści Lalka w formie odcinków w gazecie "Kurier Codzienny". 5 maja 1888 r. w numerze 123 gazety "Kurier" ukazał się fragment pierwszego tomu tej powieści. Następnie wystąpiła miesięczna przerwa w publikacji z powodu procesu sądowego, w wyniku którego autor, Bolesław Prus, zdecydował się zmienić nazwisko głównego bohatera z Moraczewski na Mraczewski.

8 czerwca tego samego roku rozpoczęto druk drugiego tomu Lalki w gazecie "Kurier" (od numeru 157). Natomiast 5 sierpnia w numerze 215 gazety ukazała się ostatnia część trzeciego rozdziału drugiego tomu powieści. Następnie pojawiła się niezapowiedziana przerwa w publikacji spowodowana wyjazdem autora do Nałęczowa. Redakcja gazety poprosiła Prusa listownie o dostarczanie kolejnych fragmentów tekstu do druku, ponieważ czytelnicy byli zaniepokojeni. 30 sierpnia opublikowano informację, że od Prusa otrzymano zapewnienie o szybkim publikowaniu kolejnych części. Jednak autor nie dotrzymał obietnicy, a sytuacja się przeciągała. Dlatego też na początku października redakcja "Kuriera" zdecydowała się rozpocząć publikację nowego opowiadania Henryka Sienkiewicza zatytułowanego "Ta trzecia". Kontynuacja Lalki ukazała się dopiero 21 listopada (numer 323 gazety). Od tego momentu publikowano powieść regularnie, a ostatni odcinek ukazał się 24 maja 1889 r. w 142 numerze "Kuriera".

W pierwotnym wydaniu powieść była podzielona na dwa tomy. Pierwszy tom zawierał dziewięć rozdziałów, z których ostatni zatytułowany "Złudzenia i rozczarowania" był znacznie dłuższy niż pozostałe. W pierwszym wydaniu książkowym autor podzielił ten rozdział na dziewięć części. Drugi tom składał się z 12 rozdziałów, które w wydaniu z 1890 r. zostały podzielone na 19 rozdziałów. Na podstawie zachowanych rękopisów stwierdzono, że w pierwotnym wydaniu gazetowym było bardzo mało błędów drukarskich, co świadczy o staranności korektorów i zecerów.

Ciekawostki

Tytuł
Na samym początku planowano nazwać powieść "Trzy pokolenia", co miało symbolizować trzy różne generacje reprezentowane przez postaci Rzeckiego (reprezentującego pokolenie dawnych idealistów z romantycznym idealizmem politycznym), Wokulskiego (stanowiącego pokolenie przejściowe) i Ochockiego (reprezentującego nowe pokolenie idealistów, pozytywistycznych idealistów naukowych). Jednakże Bolesław Prus uważał, że tytuł Lalka był w zasadzie przypadkowy i nie miał zbyt wiele wspólnego z głównym przesłaniem powieści. Tytuł ten odnosił się jedynie do zabawki, którą posiadała Helena Stawska, oraz do notatki w gazecie o procesie związanym z kradzieżą dziecięcej lalki. Ta notatka skłoniła go do ostatecznego wykształcenia fabuły powieści, co doprowadziło do wyboru właśnie tego tytułu. Prus podkreślił także w swoim eseju "Słówko o krytyce pozytywnej", że tytuł nie miał związku z postacią Izabeli Łęckiej.

Spóźnialstwo Prusa

Bolesław Prus nie był szczególnie punktualnym pisarzem, co miało duże znaczenie podczas pracy nad Lalką, która pierwotnie była publikowana w formie odcinkowej w gazecie. Autor często pozwalał sobie na odciąganie uwagi innymi zajęciami i nie reagował nawet na próby wydawców, aby przyspieszył proces pisania. Najdłuższą przerwą w publikacji powieści było kilka miesięcy, w czasie których zdążyło się opublikować całe obszerne dzieło Henryka Sienkiewicza. To również doprowadziło do tego, że Lalka zawiera wiele wątków, które, chociaż nieistotne, rozpoczynają się i potem znikają bez zakończenia. Te niejasności, a także chaotyczny sposób opowiadania, stały się punktem krytyki ze strony recenzentów.